Eser Sözleşmelerinde Eskik Veya Ayıplı İş Bedeli

ESER SÖZLEŞMESİNDEN KAYNAKLANAN AYIP VE EKSİK İŞ BEDELİ

Eser sözleşmesi TBK’nun 470. Maddesinde tanımlanmıştır. Buna göre “Eser sözleşmesi, yüklenicinin bir eser meydana getirmeyi, işsahibinin de bunun karşılığında bir bedel ödemeyi üstlendiği sözleşmedir.”

Yüklenici bu eseri meydana getirirken özen ve sadakat yükümlülüklerine uygun davranmalı, işsahibi ise karşılığında üstlenmiş olduğu bedeli vadesinde ödemelidir.

Sözleşme konusu eserin ayıplı olması ve eksik olarak yapılmış olması birbirinden farklıdır. Söz konusu eserde mevcut sorunun Eksik iş mi ayıplı iş mi olduğu öncelikle belirlenmesi gerekmektedir. Bu iki durum birbirinden farklı hukuki sonuçlar doğuracaktır.

Öncelikle Yüklenicinin ayıp nedeniyle sorumlu tutulabilmesi için aşağıdaki koşulların gerçekleşmesi gerekmektedir:

Eserin teslim edilmiş olması
Eser sözleşmelerinde teslim, yüklenicinin tamamladığı eseri sözleşmeyi ifa etmek niyetiyle iş sahibinin fiili hakimiyetine geçirmesi olarak tanımlanmaktadır. Teslim borcunun kural olarak sözleşmede belirlenen tarihte yerine getirilmesi gerekmektedir. Teslim işlemi bir hukuki işlem olmayıp maddi vakıa’dır. Teslim bir hukuki işlem olmayıp her türlü delille misalen tanıkla ispatlanabilir.

Teslim edilen eserin ayıplı olması
Ayıp açık ve gizli olabileceği gibi maddi ve hukuki ayıp şeklinde de olabilir. Açık ve gizli ayıplar gibi maddi ve hukuki ayıpların da yükleniciye ihbarı gerekmektedir.

Ayıbın iş sahibinden kaynaklanmamış olması
Türk borçlar kanunu 476. Madde de “Eserin ayıplı olması, yüklenicinin açıkça yaptığı ihtara karşın, işsahibinin verdiği talimattan doğmuş bulunur veya herhangi bir sebeple işsahibine yüklenebilecek olursa işsahibi, eserin ayıplı olmasından doğan haklarını kullanamaz.” Denilmektedir. Doğrudan işsahibinden kaynaklanabileceği gibi işsahibinin verdiği talimattan da kaynaklanıyorsa aynı sonucu doğuracaktır. Ancak burada yüklenici, işsahibinin talimatının sonuçları konusunda açıkça uyarmalı ve bunu kanıtlamalıdır. Yüklenicinin bu ihbar yükümlülüğüne ilişkin açık bir düzenleme bulunmamakla birlikte sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa ihbarın yapılmış olduğu her türlü delille ispatlanabilir.
Muayene ve ihbar yükümlülüğü
Türk borçlar kanunu 474. Maddesinde “İşsahibi, eserin tesliminden sonra, işlerin olağan akışına göre imkân bulur bulmaz eseri gözden geçirmek ve ayıpları varsa, bunu uygun bir süre içinde yükleniciye bildirmek zorundadır.” Denilmektedir. Buna göre açık ayıplarda işsahibi eseri teslimden sonra uygun bir süre zarfında gözden geçirerek yükleniciye bildirmek zorundadır. Aynı şekilde kullanım sırasında eserde gizli ayıp çıkması durumunda işsahibi gecikmeksizin durumu yükleniciye bildirmelidir. Ayıp ihbarı işlemi bir hukuki işlem olmayıp maddi vakıa’dır. Bu sebeple her türlü delille misalen tanıkla ispatlanabilir. İhbarın yapılıp yapılmadığı mahkeme tarafından re’sen dikkate alınmayacak olup, tarafların ileri sürmesi gerekmektedir.

Eserin açık ya da zımnen kabul edilmemiş olması
Türk borçlar kanunu 477. Maddesinde “Eserin açıkça veya örtülü olarak kabulünden sonra, yüklenici her türlü sorumluluktan kurtulur; ancak, onun tarafından kasten gizlenen ve usulüne göre gözden geçirme sırasında fark edilemeyecek olan ayıplar için sorumluluğu devam eder. İşsahibi, gözden geçirmeyi ve bildirimde bulunmayı ihmal ederse, eseri kabul etmiş sayılır. Eserdeki ayıp sonradan ortaya çıkarsa işsahibi, gecikmeksizin durumu yükleniciye bildirmek zorundadır; bildirmezse eseri kabul etmiş sayılır.” Denilerek işsahibinin eseri kabul etmesi durumunda yüklenicinin sorumluluktan kurtulacağı kabul edilmiştir.

Teslim sonrasında işsahibi açık ve gizli ayıplar var ise bu kapsamda haklarını arayabilecektir. Eksik iş bedeli ise taraflar arasında kararlaştırılan bazı işlerin yapılmamış olması sebebi ile işsahibinin isteyebileceği tazminattır. Sözleşmeye aykırı olarak belirlenen işin yapılmaması olumlu zarar kapsamındadır.

Eksik işlerin istenebilmesi için eseri teslim alırken ihtirazi kayıt konulmasına gerek yoktur. Giderim bedeli eksik bırakılan işin mahalli piyasa rayiçlerine göre belirlenmelidir. Eksik iş bedeli teslim ile istenebilir hale geldiğinden işsahibi eksik işleri makul süre içerisinde tespit ve dava etmelidir. Aksi halde eksik işlerin giderim bedeli talep edilebilir ise de teslim ile davanın açılması arasında uzun süre olması sebebi ile giderim bedelinin artmasına neden olacağından, giderim bedeli dava tarihine göre değil teslimden itibaren dava açması için makul süre belirlenerek bu tarihteki piyasa rayiçlerine göre tespit edilmelidir.

Eksik iş bedelinin talep edilebilmesi için sözleşme bedelinin tamamının ödenmesi zorunludur. Aksi halde varsa fazla ödeme talep edilebilir. İşsahibi tarafından eksik iş bedeli dava ya da icra takibi ile istenebileceği gibi yüklenicinin açtığı bedel ya da tapu iptal ve tescil davalarında mahsup itirazı şeklinde ileri sürülebilir.